Wat en wie is de Stichting Jacob Kritzraedt?
De stichting zet zich sindsdien in om een breder publiek bewust te maken voor het behoud van het culturele erfgoed en met name monumentale en monumentwaardige gebouwen in Sittard. Daartoe koopt de stichting bedreigde panden aan, restaureert ze en verhuurt ze vervolgens. Maar de stichting volgt met een kritisch oog ook de ontwikkelingen die het cultuurhistorisch erfgoed van Sittard betreffen.
Dagelijks bestuur:
- Voorzitter: Drs. Th.(Theo) J.G.M. Hanssen
- Penningmeester: Drs. J.(Jan) W. Jeurissen
- Secretaris: Ing. P.(Peter) J.A. Vossen
Bestuursleden:
- Dhr. J.(Hans) F.M. Giesen
- Mr. F.(Frank) R. Hage
- Drs. A.(Guus) M.P.P. Janssen
- Dhr. J.(Sjef) J. Koenen
- Mw. B.(Bernadette) L.M.A. Waelpoel
Jacob Kritzraedt, jezuïet en naamgever
Jacob Kritzraedt, de naamgever van de stichting, leefde van 1602 tot 1672 en stamde uit een bestuurdersfamilie te Gangelt. Na de kostersschool van Gangelt bezocht hij het jezuïetengymnasium van Roermond, waar hij onder meer lessen volgde van Bollandus, de stichter van de Bollandisten, de beroemde hagiografenschool van de jezuïeten.
Deze spoorde hem na het voltooien van zijn universitaire opleiding in Keulen en het noviciaat van de jezuïeten in Trier aan om onderzoek te doen naar het oudste verleden van zijn geboorteplaats. Sindsdien heeft Kritzraedt naast zijn religieuze verplichtingen vele uren besteed aan het uitzoeken en beschrijven van het verleden van zijn geboortestreek. Daarbij heeft hij ook vele documenten voor het nageslacht veiliggesteld.
Het meest intensief heeft hij zich met de geschiedenis van onze regio beziggehouden in de jaren 1636-1646, waarin hij de leiding had van de Sittardse jezuïetenstatie, die onderdak had gevonden in het uit 1620 daterende pand op de hoek van de Plakstraat dat nadien naar Kritzraedt genoemd zou worden. Hier werkte hij aan drie lijvige boekwerken die als de eerste geschiedwerken van onze streek beschouwd kunnen worden.
In zijn werk ageert hij enkele malen tegen de onverschilligheid van zijn tijdgenoten, die naar zijn zeggen door hun onzorgvuldigheid het historisch erfgoed van hun voorouders verloren lieten gaan.
Van 1646 tot 1672 was Kritzraedt onder meer als bibliothecaris verbonden aan het jezuïetengymnasium in Keulen.
Ons fundament
Dit zijn de pijlers van onze inzet voor het behoud van architectonisch of historisch belangrijke gebouwen in Sittard en omstreken.
Bewustmaken
Aankopen
Restaureren
Beheren & Exploiteren
Meer over de Stichting Jacob Kritzraedt
De stichting heeft ten doel het behoud van het plaatselijk en regionaal erfgoed – in het bijzonder architectonisch of historisch belangrijke gebouwen in Sittard en omgeving – en het verrichten van al hetgeen met het vorenstaande in de ruimste zin verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn. Daarbij beoogt de stichting het algemeen nut en heeft geen winstoogmerk.
De stichting wil dit doel onder meer te bereiken door:
- het verwerven van gebouwen en onroerende zaken voorkomende op de publiekrechtelijke monumentenlijsten en van andere gebouwen en onroerende zaken met een bijzondere architectonische of historische plaatselijke of regionale betekenis, of onroerende en roerende zaken die deel uitmaken of samenhangen met voorgaande objecten;
- het restaureren en in stand houden van zodanige gebouwen waarvan de stichting eigenaar, economisch gerechtigde of beperkt zakelijk gerechtigde is;
- het ten behoeve van het in stand houden beheren en exploiteren van zodanige gebouwen op een zodanige wijze dat dit verantwoord is voor de genoemde gebouwen zelf en mogelijk ten opzichte van de gebruikers daarvan.
Daarnaast richt de stichting zich op:
- het geven van voorlichting over de stichting en het door de stichting beschermde erfgoed;
- het onderhouden van contacten met overheidslichamen, overige instellingen en particulieren binnen het kader van de doelstelling van de stichting;
- het samenwerken met derden indien en voor zover deze een gelijksoortig doel nastreven;
- het organiseren van activiteiten in binnen- en buitenland om daardoor de betrokkenheid bij het werk van de stichting te bevorderen;
- het aangaan van leningen, doch slechts tot een zodanig bedrag dat de continuïteit van haar bezit als totaliteit daardoor niet in gevaar komt;
- alle andere wettige middelen die voor het doel van de stichting bevorderlijk zijn dan wel kunnen zijn.
De middelen van de stichting bestaan uit:
- het stichtingskapitaal;
- huurpenningen en andere uit exploitatie ontvangen gelden, aan te wenden voor het in stand houden van in eigendom zijnde gebouwen;
- bijdragen van particulieren;
- subsidies;
- schenkingen, legaten, erfstellingen en verkrijgingen op andere wijze met inachtneming van de wettelijke voorschriften.
De stichting heeft geen winstoogmerk:
het eventuele batig saldo van de inkomsten minus de uitgaven wordt elk jaar toegevoegd aan de restauratiereserve. Deze is bestemd voor het steeds terugkerende onderhoud van het in bezit zijnde monumentale onroerende goed.
De bestuurders van de stichting ontvangen geen vacatiegeld of vergoeding, met uitzondering van gemaakte onkosten.
Wanneer tot opheffing van de stichting zou worden besloten, dan komt een eventueel batig liquidatiesaldo ten goede aan een door het bestuur te bepalen sociaal, cultureel of charitatief doel.
De stichting heeft als zodanig geen leden:
Om de financiële mogelijkheden te vergroten maar vooral om binding tot stand te brengen met mensen die het doel van de stichting onderschrijven, bestaat sinds het jubileumjaar 2017 de mogelijkheid lid te worden van de Vrienden van Jacob Kritzraedt. Deze Vrienden worden middels een periodieke “Nieuwsbrief” op de hoogte gehouden en tijdens de jaarlijkse “Vriendenactiviteit” “bijgepraat”.
Wat doet de Stichting Jacob Kritzraedt ?
In het kader van het behoud van architectonisch of historisch belangrijke gebouwen in Sittard en omgeving, bezit en beheert de Stichting Jacob Kritzraedt op dit moment verschillende monumentale panden in het stadsdeel Sittard van de gemeente Sittard-Geleen. Een aantal panden is ingericht als woning en andere panden hebben een bedrijfsmatige bestemming. Alle panden worden verhuurd.
In eigendom
Op dit moment heeft de Stichting Jacob Kritzraedt de volgende panden in eigendom:
Markt 20
Het rijksmonument “De Gats”, met horecafunctie.
Molenweg 56
Het rijksmonument “Ophovenermolen”, een watermolen met horecafunctie.
Ophoven 3 t/m 13
De aan een hofje gelegen rijksmonumenten, bestaande uit het vakwerkhuis Ophoven 3 – 5 en de vier woningen Ophoven 7 t/m 13.
Tudderenderweg 145-145A
Het gemeentelijke monument met daarin twee gerestaureerde vakwerkwoningen.
Gerestaureerd en verkocht
Door de Stichting Jacob Kritzraedt zijn de volgende panden gerestaureerd maar later verkocht om geld te genereren voor het restaureren van andere panden omdat er immers geen subsidie meer beschikbaar wordt gesteld:
Kapittelstraat 4
Een rijksmonumentaal voormalig kapittelhuis.
Gruizenstraat 7-9
Twee rijksmonumentale vakwerkhuisjes.
Gruizenstraat 27
De rijksmonumentale voormalige stadsboerderij “Den Tempel”.
In restauratie
Momenteel is / wordt samen met andere partijen de restauratie van de navolgende panden bewerkstelligd:
Plakstraat
Een gemeentelijk monument (met vakwerkgevel), met daarin 5 studio’s en nieuwbouw van 13 studio’s.
Fort Sanderbout / hoek Pullestraat:
Een door brand verwoeste voormalige woning.
Wat doet de Stichting Jacob Kritzraedt nog meer?
De Stichting Jacob Kritzraedt werkt in de gemeentebreed overkoepelende Federatie Historie Sittard-Geleen-Born samen met de andere cultuurhistorische organisaties in de gemeente Sittard-Geleen.
Verder participeert de Stichting Jacob Kritzraedt in het Monumentenplatform, een regulier overleg tussen de portefeuillewethouder en de organisaties die opkomen voor het lokale monumentale erfgoed.
Ook volgt de Stichting Jacob Kritzraedt met een kritisch oog alle ontwikkelingen op het terrein van het culturele erfgoed in Sittard.
Zo heeft de Stichting Jacob Kritzraedt samen met gelijkgerichte organisaties tot bij de Raad van State geageerd tegen onderdelen uit de eerste fase van het bestemmingsplan “Zitterd Revisited”, en met succes!
De Stichting Jacob Kritzraedt heeft aan een gelijkgestemde vereniging technische en juridische ondersteuning verleend bij een jarenlang slepende procedure rond de restauratie en de herbestemming van het voormalige kloostercomplex “Abshoven”, resulterend in een gemeentelijk monument met een nieuwe functionele invulling.
Ook heeft de Stichting Jacob Kritzraedt door voorbescherming te vragen de aanwijzing tot beschermd gezicht bewerkstelligd van de wijken “Sanderbout” en “Sjpaorkolonie”, beide voorbeelden van woonwijken voor mijnwerkers, resp. spoorwegarbeiders.
Verder heeft de Stichting Jacob Kritzraedt met succes actie ondernomen tegen het zonder toestemming en vergunning plaatsen van een luifelconstructie die ernstig afbreuk deed aan een rijksmonumentaal pand in het rijksbeschermde stadsgezicht.
Ook is – dankzij het doorzetten en de technische inbreng van de Stichting Jacob Kritzraedt – de dringend noodzakelijke restauratie van de rijksmonumentale “Andreaskapel” tot een goed einde gebracht.
De Stichting Jacob Kritzraedt heeft zich ook ingezet voor de realisatie van het monument voor Thur Laudy aan de voet van de Begijnenhofwal.
Vrij recent heeft de Stichting Jacob Kritzraedt de restauratie van en het aanbrengen van een fresco in de Jezuïetenkapel in de schootsvelden gerealiseerd.
Waar houdt de Stichting Jacob Kritzraedt zich mee bezig?
De Stichting Jacob Kritzraedt heeft zich op verschillende plaatsen ingezet, recent bij de bebouwing in de Plakstraat, naast het Kritzraedthuis, bij de herinrichting van de de Oostelijke schootsvelden en Fort Sanderbout en bij de herbestemming van Klooster Agnetenberg.
De Stichting Jacob Kritzraedt neemt deel aan het reguliere overleg met de gemeente over de herinrichting van de oostelijke schootsvelden, samen met de Federatie Historie Sittard-Geleen-Born, de Vereniging Sittards Verleden en de Stichting Menno van Coehoorn.
De Stichting Jacob Kritzraedt wil ontwikkelingen zo goed en zo kwaad mogelijk meekrijgen door vooral regelmatig rond te kijken en de publicaties van de overheid te volgen.
De Vrienden van Jacob Kritzraedt kunnen behulpzaam zijn bij het traceren en volgen van zowel positieve als negatieve ontwikkelingen door deze te melden aan het secretariaat.